Η ΒΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ

Καρύδη Τατιάνα

Κοινωνική Λειτουργός

ΚΨΥ-ΙΚΠ

H βία μέσα στην οικογένεια είναι μία από τις πιο διαδεδομένες μορφές παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνεχώς αυξάνεται και γίνεται πιο σοβαρή. Δεν γνωρίζει σύνορα και δεν περιορίζεται στην απρόσωπη εγκληματικότητα. Είναι οικιακή βία ή βία από ερωτικούς συντρόφους, σεξουαλικές επιθέσεις και κακοποιήσεις, κακοποίηση ηλικιωμένων, ατόμων και παιδιών κλπ.
Η βία μέσα στην οικογένεια μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Η μια μορφή είναι η σωματική κακοποίηση. Οι προφορικές επιθέσεις, η σεξουαλική κακοποίηση, η βίαιη συναισθηματική μεταχείριση, είναι μορφές επιθέσεων που μπορεί να συνυπάρχουν μαζί με τη σωματική κακοποίηση.
Όλο και συχνότερα διαπιστώνεται ότι στρέφεται και εναντίον των ηλικιωμένων που είναι για βιολογικούς λόγους ανυπεράσπιστοι, και με σημαντική έκπτωση των αμυντικών τους μηχανισμών.
Η παρακμή των ψυχοσωματικών ικανοτήτων, η μείωση της προσοχής, της μνήμης, της αντίληψης, του ελέγχου των συναισθηματικών αντιδράσεων, της προσαρμοστικότητας, των ενδιαφερόντων, είναι στοιχεία της φυσικής φθοράς, και συνοδεύουν τα τελευταία μας βήματα. Το οικογενειακό άσυλο θα έπρεπε να είναι τότε το καταφύγιο και η θαλπωρή των ηλικιωμένων. Όμως σε πολλές περιπτώσεις η οικογενειακή στέγη είναι μέρος τρόμου και βίας από πρόσωπο ή πρόσωπα του στενού τους περίγυρου. Κάποιου μέλους της οικογένειας.
Η βία γεννάει βία. Και όταν δεν υπάρχουν παθολογικά αίτια για τη βίαιη συμπεριφορά είναι προφανές ότι υπάρχουν κάποιες άλλες αιτίες που τη δημιουργούν.
Σε μια κοινωνία που υπάρχει έξαρση της βίας και μάλιστα σε μια μορφή πρωτόγνωρη για τα δικά μας δεδομένα, τότε είναι που πρέπει να σκεφτούμε κάποια πράγματα πολύ σοβαρά. Πρόκειται για τη βία αυτή που δεν φτάνει στη δημοσιότητα, δεν διώκεται, και πολλές φορές δεν γίνεται ούτε συζήτηση γι αυτήν. Αυτή η βία ασκείται μέσα στους κόλπους του «οικογενειακού ασύλου» και αδύτου, κάτω από το πέπλο της ένοχης σιωπής, γιατί κάποιοι θεωρούν αυτονόητο ότι οι πιο δικοί τους άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι να εισπράττουν το χειρότερο εαυτό τους. Ο πιο δυνατός επιβάλλει τη θέλησή, την άποψή του, αλλά και το σαδισμό του μεταχειριζόμενος ψυχολογική πίεση, τιμωρίες παντός είδους, στέρηση χρημάτων, παρουσίας, συναισθημάτων, αλλά και επιβολή βίας παντός είδους.
Βέβαια είναι η ίδια κοινωνία που την εισπράττει αυτή τη βία.
Οι ηλικιωμένοι που υφίστανται βία μέσα στην οικογένεια, νοιώθουν ανασφάλεια, κατάθλιψη, απαξίωση, έντονο φόβο, και συχνά ενοχές σαν να ευθύνονται για το γεγονός ότι κακοποιούνται και επειδή είναι ανίσχυροι για να την αποτρέψουν. Υποφέρουν σωματικά και ψυχολογικά. Οι συνθήκες είναι τέτοιες που συνήθως δεν τους επιτρέπεται να αντιδράσουν ή να μιλήσουν για το πρόβλημά τους λόγω του φόβου αντιποίνων και αρνητικών επιπτώσεων.
Η βία κάθε μορφής, είναι ένα σοβαρό έγκλημα ανεξάρτητα ποιος είναι ο δράστης. Υπάρχουν νόμοι που προστατεύουν από την οικιακή βία, και χρειάζεται να εφαρμόζονται άγρυπνα. Η πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας για την ενδοοικογενειακή βία είναι απαραίτητη για την καταστολή της. Είναι όμως αναγκαίο να ενδυναμωθεί η νομοθεσία με την διεξαγωγή καλά οργανωμένων διαφωτιστικών εκστρατειών για ευαισθητοποίηση του κοινού. Είναι υποχρέωση της πολιτείας να διασφαλίζει τα δικαιώματα των ηλικιωμένων, και με ένα προστατευτικό δίκτυο φορέων και υπηρεσιών, να εξασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και κυρίως τον σεβασμό της αξιοπρέπειάς τους.
Η κοινωνία δεν πρέπει να ανέχεται τη βία στην οικογένεια. Πρέπει να καταγγέλλει τους δράστες και να στηρίζει τα θύματα, διότι πρόκειται για έγκλημα που δεν επιδέχεται ανοχή. Επιπρόσθετα, ας μην υποτιμούμε τον ρόλο που διαδραματίζει η παιδεία στην διαμόρφωση αντιλήψεων και συμπεριφορών και στην εμπέδωση και σεβασμό των ιδίων διαχρονικών αξιών στις οποίες εδράζεται το Συμβούλιο της Ευρώπης στον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η παιδεία μπορεί να φέρει ριζοσπαστικές αλλαγές.
Σε αυτήν την κοινωνία που οραματιζόμαστε, οι άνθρωποι της Τρίτης Ηλικίας έχουν και λόγο και ρόλο. Άνω των 60 ετών είναι σήμερα ο ένας στους τέσσερις Έλληνες ενώ το 2050 το ποσοστό αναμένεται να φθάσει το 41%!
Στόχος κάθε οργανωμένης κοινωνίας πρέπει να είναι η διασφάλιση μίας «υγιούς γήρανσης» για τους πολίτες και για τον καθένα από εμάς, γιατί όλοι κάποτε θα γεράσουμε.
Υγιής γήρανση είναι η διατήρηση καλής ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων με εξασφάλιση της αυτονομίας, και της αυτάρκειάς τους, και η προστασία τους σε περίπτωση που αρρωστήσουν.
Επισημαίνεται ότι οι ηλικιωμένοι αποτελούν ενεργό μέλος του κοινωνικού συνόλου, και πρέπει να τους φροντίζουμε όπως φροντίζουμε και τις άλλες ομάδες ηλικιών, κάτι που θα βγάλει τον ηλικιωμένο από την απομόνωσή του και το αίσθημα μοναξιάς.
Το Κέντρο Ψυχικής Υγείας/ΙΠΔ Κέρκυρας, μέσα στα πλαίσια των δράσεών του με στόχο την προαγωγή της ψυχικής υγείας στην κοινότητα, σχεδιάζει παρεμβάσεις και προτίθεται να οργανώσει δράσεις, σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς που αφορούν στην Τρίτη Ηλικία. Η αντίληψή μας είναι ότι τα ηλικιωμένα άτομα είναι σε θέση να απολαύσουν πλήρως τη ζωή όταν η κοινωνία τους προσφέρει στοιχειωδώς δυνατότητες και διευκολύνσεις. Αυτός είναι ο στόχος ο απώτερος και ο επιθυμητός. Μπορεί να είναι δύσκολο να τον φθάσουμε. Θα προσπαθούμε όμως συνεχώς γι αυτό. Όσα περισσότερα κάνουμε τόσο πολύ τον προσεγγίζουμε.
Διαφορετικά, στο πρόσωπο των σημερινών ατόμων της Τρίτης Ηλικίας, καταδικάζουμε στην απομόνωση και την εγκατάλειψη τους εαυτούς μας αύριο.