Με αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα στο χώρο της Ψυχικής Υγείας και το ενδεχόμενο συγχώνευσης του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας με το Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας, ακολουθεί έγγραφο της Τομεακής Επιτροπής Ψυχικής Υγείας Νομού Κερκύρας- Λευκάδος, το οποίο εστάλη την 14η Ιουλίου 2011 προς το Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Υφυπουργό- Γεν. Δ/νση Υγείας- Δ/νση Ψυχικής Υγείας) με κοινοποίηση στην 6η Υγειονομική Περιφέρεια, ως εξής:
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Κέρκυρα 14/07/2011
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & Αρ. πρωτ. οικ. 12
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
ΤΟΜΕΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
Ν.ΚΕΡΚΥΡΑΣ- ΛΕΥΚΑΔΟΣ
ΠΡΟΣ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
1)Γρ Υφυπουργού
κου Μ. Μπόλαρη
2)Γενική Δ/νση Υγείας
3)Δ/νση Ψυχικής Υγείας
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ
1)Διοίκηση 6ης Υ.Πε.
2)Διοικητή Ψ.Ν.Κ.
ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΜΕΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ-ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΜΕ ΤΟ ΓΕΝΙΚΌ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΌ ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΟ ΚΕΡΚΥΡΑΣ
Η πρόσφατη πρόταση του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης που αφορά στις συγχωνεύσεις Νοσοκομειακών Οργανισμών περιλαμβάνει και την προοπτική της συγχώνευσης του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας με το Γενικό Νομαρχιακό Νοσοκομείο.
Το ότι πρόκειται για μία άκρως αρνητική προοπτική για τις νεοσύστατες υπηρεσίες ψυχικής υγείας όπως αυτές αναπτύχθηκαν μέσω της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης είναι κάτι που ορθώς είχε αντιληφθεί και ο ίδιος ο υπουργός Υγείας, Κος Λοβέρδος, όταν κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Κέρκυρα εξέφρασε τις σοβαρές επιφυλάξεις του για το ενδεχόμενο μίας τέτοιας προοπτικής «Θα πρόκειται για την πλέον αρνητική εξέλιξη», ήταν τα λόγια του, και δεσμεύτηκε ότι αυτό δεν θα πραγματοποιηθεί.
Η Τομεακή Επιτροπή Ψυχικής Υγείας Κέρκυρας-Λευκάδας (θεσμοθετημένη γνωμοδοτική επιτροπή του Υπουργείου Υγείας) εκτιμά για λόγους που αναφέρονται στην συνέχεια ότι η συγχώνευση αποτελεί πράγματι μία άκρως αρνητική προοπτική που μπορεί εύκολα να προκαλέσει την αποδόμηση του νέου συστήματος ψυχικής υγείας και γι’ αυτό με το παρόν έγγραφο καταθέτει μία σειρά επιχειρημάτων τεκμηριώνοντας την ανάγκη επιλογής μίας διαφορετικής προοπτικής για την διαχείριση αυτών των υπηρεσιών.
Επισημαίνεται, βέβαια, αρχικά ό,τι ανεξάρτητα από τους λόγους για τους οποίους σήμερα το Υπουργείο προτείνει τις συγχωνεύσεις των Νοσοκομειακών Οργανισμών, η Ελληνική κυβέρνηση και το ίδιο το Υπουργείο έχει δεσμευθεί απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι στο πλαίσιο υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση θα καταργεί κάθε Oργανισμό ψυχιατρικού νοσοκομείου που έχει ολοκληρώσει τους στόχους Αποσυλοποίησης των ασθενών και έχει αναπτύξει νέες εναλλακτικές υπηρεσίες.
Ένα από τα 4 ψυχιατρεία που έχουν πετύχει στην χώρα μας τους στόχους αυτούς και μάλιστα με υποδειγματικό θα λέγαμε τρόπο, είναι το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κέρκυρας. Οι στόχοι αυτοί έχουν επιτευχθεί από το τέλος του 2006. Από τότε εκκρεμεί και η θεσμική κατάργηση του Ψυχιατρείου που θα σφραγίζει έτσι και τυπικά το κλείσιμο ενός αναχρονιστικού ιδρυματικού θεσμού και είναι από τότε ακόμα που συζητείται η προοπτική ανάδειξης ενός διάδοχου ενιαίου φορέα διαχείρισης, ως η πλέον κατάλληλη προοπτική.
Αντίθετα όπως ήδη αναφέρθηκε αποφευκτέα επειδή χειρότερη ως επιλογή κρίνεται η ενσωμάτωση στον Οργανισμό του Γενικού Νοσοκομείου Κέρκυρας.
Οι λόγοι για τους οποίους με την προοπτική της συγχώνευσης έτσι όπως έχει προταθεί από το Υπουργείο προεξοφλείται με μαθηματική θα λέγαμε ακρίβεια, η κατάρρευση του σύγχρονου αυτού συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας συνδέονται με ζητήματα που αφορούν στο επιστημολογικό, διοικητικό, οργανωτικό και οικονομικό πλαίσιο λειτουργίας του χωρίς βέβαια να εξαιρούνται κατά την άποψή μας άλλα ζητήματα όπως το πολιτικό, κοινωνικό, ιστορικό και το πολιτισμικό που λογικά προηγούνται γιατί είναι αυτά που ουσιαστικά προκαθορίζουν παρόμοιες αποφάσεις.
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ.
Σήμερα είναι κοινά αποδεκτό ότι η ψυχική νόσος ερμηνεύεται και αντιμετωπίζεται μέσω του βιοιατρικού-βιοψυχοκοινωνικού μοντέλου, όπως και η οργανική νόσος (εξ΄ αυτού ορθή και η ένταξη της ψυχιατρικής κλινικής στο Γεν. Νοσοκομείο), όμως κατά την εξέλιξη της νόσου η έμφαση δίνεται στην βιοψυχοκοινωνική προσέγγιση και κρίνεται ότι δεν απαιτείται για την αντιμετώπισή της μακρόχρονη ενδονοσοκομειακή περίθαλψη (εξ’ αυτού και η κατάργηση των ψυχιατρείων) αλλά μακρόχρονη εξωνοσοκομεική υποστήριξη (Ξενώνες, οικοτροφεία, κατ΄ οίκον στήριξη κ.ά) μέσω παρεμβάσεων Πρωτογενούς, Δευτερογενούς Πρόληψης (Κέντρο Ψυχικής Υγείας, Ιατροπαιδαγωγικό Τμήμα, Κινητή Μονάδα) και Τριτογενούς Πρόληψης (Κέντρο Ημέρας, Μετανοσοκομειακός Ξενώνας, Κοινωνικός Συνεταιρισμός) μέσω της Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης που στοχεύει στην «κοινωνική ίαση» και ενσωμάτωση.
Για να αναπτυχθεί στην Κέρκυρα το διαφοροποιημένο και εξειδικευμένο δίκτυο εξωνοσοκομειακών υπηρεσιών απαιτήθηκαν 25 χρόνια επίπονης προσπάθειας των επαγγελματιών και τεράστια επένδυση εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων.
Η παρεχόμενη από αυτές τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας εξωνοσοκομειακή βιο-ψυχο-κοινωνική φροντίδα, παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γιατί σχεδιάζεται λαμβάνοντας υπ’ όψη ένα σύνολο αναγκών του ασθενή, εκτυλίσσεται μέσω μακρόπνοων θεραπευτικών προγραμμάτων αποκατάστασης και στηρίζεται στη θεραπευτική σχέση και συνέχεια.
Η ενδονοσοκομειακή περίθαλψη στηρίζεται κυρίως σε πράξεις και τεχνολογικά μέσα και οργανώνεται σε ένα μέτωπο όπου απαιτείται η άμεση αντιμετώπιση της νόσου.
Το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο ως αντιμετώπιση και μακρόχρονη φροντίδα κατ’ αναλογίαν του βιοϊατρικού μοντέλου διαθέτει σήμερα επαρκή μέσα και τεχνικές θεραπευτικής παρέμβασης αλλά και μεθόδους αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας με τρόπο που καθίσταται έγκυρο επιστημονικά και εφαρμόζεται πλέον σε όλες τις χώρες που διαθέτουν εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Είναι προφανές ότι εξωνοσοκομειακή φροντίδα και ενδονοσοκομειακή περίθαλψη αντιστοιχούν σε δύο διαφορετικά μοντέλα θεραπευτικής πράξης γιατί διαρθρώνονται με διαφορετικά στοιχεία, χορηγούνται σε διαφορετικά πλαίσια και αξιολογούνται με διαφορετικές μεθόδους.
Για τους λόγους αυτούς η εκτίμηση της Τομεακής Επιτροπής είναι ότι το μοντέλο της εξωνοσοκομειακής θεραπευτικής πρακτικής δεν μπορεί να αναπαραχθεί και δεν μπορεί να συγχωνευθεί σε ένα νοσοκομειακό οργανισμό που «σκέπτεται» μεριμνά και εστιάζει στο μοντέλο της ενδονοσοκομειακής αμιγώς ιατρικής θεραπευτικής πράξης μέσα από τις δύσκολες συνθήκες ενός αδύναμου Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Γι’ αυτό μία επιστημονικά έγκυρη και αποτελεσματική εφαρμογή του μοντέλου εξωνοσοκομειακής (κοινοτικής) φροντίδας για την ψυχική υγεία θα πρέπει να σχεδιάζεται, να υλοποιείται και να τεκμηριώνεται από έναν εξωνοσοκομειακό ή σε κάθε περίπτωση έναν Αυτόνομο οργανισμό.
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟΥ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ
Είναι γνωστό ότι η 25ετής διαδρομή των διαρθρωτικών αλλαγών στην ψυχική υγεία έχει επιφέρει και αλλαγές στο διοικητικό, οργανωτικό, διαχειριστικό αλλά και νομοθετικό επίπεδο που διαμόρφωσαν στο χώρο αυτό νέα πρότυπα διοίκησης και διαχείρισης με σημαντικές καινοτομίες και υιοθέτηση νέων πρακτικών που διαφοροποιούνται από αυτές του χώρου της Γενικής Υγείας.
Στην Κέρκυρα για παράδειγμα ένα από τα πλέον σημαντικά επιτεύγματα των Διοικήσεων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου κατά τη μετάβαση από την ιδρυματική στην κοινοτική ψυχιατρική ήταν η ορθή διαχείριση των ανθρώπινων πόρων που επέτρεψε τον απαραίτητο αλλά και θεμελιώδους σημασίας αναπροσανατολισμό του προσωπικού στο νέο εξωνοσοκομειακό πλαίσιο και προοπτική εργασίας.
Καθ’όλη τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου από το Άσυλο στις νέες Κοινοτικές υπηρεσίες πραγματοποιήθηκαν σειρές εκπαιδευτικών προγραμμάτων και αναπτύχθηκαν πλαίσια «εν έργω» εκπαίδευσης μέσω την οποίων όλοι οι επαγγελματίες και ιδιαίτερα ο ρόλος του νοσηλευτή μπόρεσαν να ειδικευτούν και να εξελιχθούν στον ρόλο του επαγγελματία της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης έναν ρόλο που κατέχει κεντρική θέση στην καθημερινή θεραπευτική σχέση και επαφή με τον ασθενή.
Η Τομεακή Επιτροπή πιστεύει ότι ολόκληρο το νέο αυτό οικοδόμημα των εξωνοσοκομεικών υπηρεσιών στηρίζεται πάνω σ’αυτό το επενδεδυμένο ανθρώπινο κεφάλαιο. Από την διαχείριση αυτών των ανθρώπινων πόρων εξαρτάται η ίδια η προοπτική της Κοινοτικής ψυχιατρικής και μία τέτοια διαχείριση πρέπει να βρίσκεται αποκλειστικά «στα χέρια» διαχειριστών που έχουν καλή γνώση των αναγκών και των ιδιαιτεροτήτων του αντικειμένου.
Στην πρόταση του Υπουργείου δεν γίνεται καμιά αναφορά ούτε καν κάποια μνεία για την ψυχική υγεία παρ’ότι προτείνεται η συγχώνευση 4 ψυχιατρικών νοσοκομείων. Από όσο είναι σε θέση να γνωρίζει η Τ.Ε.Ψ.Υ, ούτε και η Διοίκηση του ψυχιατρείου έχει ενημερωθεί γύρω από κάποια γενικά ή επί μέρους θέματα.
Το γεγονός αυτό δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία δεδομένου ότι το προηγούμενο διάστημα το ζήτημα της κατάργησης των Οργανισμών των 4 ψυχιατρείων είχε απασχολήσει το Υπουργείο και τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας, δημιουργώντας έτσι την εντύπωση ότι σημαντικά θέματα είχαν φθάσει σε κάποιο καλό σημείο επεξεργασίας. Το ότι η πρόταση του Υπουργείου ανακοινώνει «χωρίς λόγια» και εξισώνει τις 4 συγκεκριμένες συγχωνεύσεις με τις λοιπές, οδηγεί υποχρεωτικά στο συμπέρασμα ότι και αυτές οι συγχωνεύσεις διέπονται μόονο από την ίδια λογική που επιβάλλεται από την οικονομική συγκυρία και κυρίως, ότι η συγχώνευση ενός Ψυχιατρικού Νοσοκομείου με ένα Γενικό αποτελεί ίδιας υφής οικονομικό εγχείρημα με αυτό ανάμεσα σε δύο Γενικά.
Για το κεντρικής σημασίας αυτό ζήτημα, το οικονομικό, η Τ.Ε.Ψ.Υ εκτιμά ότι το Δίκτυο των κοινοτικών υπηρεσιών ψυχικής υγείας του Τομέα θα πρέπει να διαθέτει έναν δικό του αυτόνομο προϋπολογισμό που θα προσδιορίζεται στη βάση κάποιων σταθερών παραμέτρων. Εκτιμάται ότι η εύρυθμη λειτουργία και η απόδοση του Δικτύου εξαρτάται κατά πρώτο λόγο από την αυτονομία και την σταθερότητα του προϋπολογισμού και μόνο κατά δεύτερο λόγο από το ύψος του.
Ιδιαίτερα για την Κέρκυρα η Τ.Ε.Ψ.Υ θέλει να επισημάνει τη σημασία της ακίνητης περιουσίας του Ψυχιατρείου η οποία μένει αναξιοποίητη ενώ μπορεί και πρέπει να αποτελέσει μία πολύ σημαντική πηγή οικονομικής στήριξης του Δικτύου. Για το σκοπό αυτό άλλωστε έχει περιέλθει στην κυριότητα του Ψυχιατρείου ,και η μη αξιοποίησή της δημιουργεί πλέον στην τοπική κοινωνία ποικίλα σχόλια καθόλου κολακευτικά και καταγράφεται πλέον ως μία έλλειψη σεβασμού προς τους ασθενείς. Η Τομεακή Επιτροπή ζητά γι’αυτό από το Υπουργείο να δείξει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αξιοποίησή της, προς όφελος των ασθενών.
Η αξιοποίηση αυτών των περιουσιακών στοιχείων μαζί με αυτά που ήδη αξιοποιούνται, εκτιμάται ότι μπορεί να επιφέρουν έσοδα ύψους που θα πλησιάζει πολύ το ύψος της ανάγκης για επιχορήγηση.
Από αυτή την άποψη και ο οικονομικός παράγοντας στην περίπτωση της Κέρκυρας καθίσταται ένας ισχυρός παράγοντας αλλά για μη συγχώνευση με το Γενικό Νοσοκομείο.
ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η Τ.Ε.Ψ.Υ Κέρκυρας - Λευκάδας αξιολογεί ότι στο συγκεκριμένο Τομέα Ψυχικής Υγείας μέσω του μετασχηματισμού του Ψυχιατρείου σε Δίκτυο υπηρεσιών επιτελέστηκε ένα εξαιρετικής σημασίας επιστημονικό και κοινωνικό έργο. Η επιτυχής έκβαση του όλου εγχειρήματος στην Κέρκυρα, συνδέεται αρχικά με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στήριξε οικονομικά και επιστημονικά αυτές τις αλλαγές αλλά και στην πολιτική εκείνων που από κυβερνητικούς ρόλους στην Ελλάδα ενστερνίστηκαν τις αξίες και τους στόχους της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
Η Τ.Ε.Ψ.Υ εκτιμά επίσης ότι οι Διοικήσεις και το προσωπικό του Ψυχιατρείου ανταποκρίθηκαν με τον καλύτερο τρόπο στις ανάγκες για μεταρρύθμιση ενός θεσμού που ξεκίνησε να λειτουργεί στην Κέρκυρα το 1838, ως νεωτεριστικός, αλλά που απαιτήθηκε ακόμα η γνώση που προήλθε από τρεις ψυχιατρικές επαναστάσεις μέσω της ψυχανάλυσης, της ψυχοφαρμακολογίας και της κοινοτικής ψυχιατρικής για να αναγεννηθεί στην σημερινή του μορφή ως ένα σύγχρονο Δίκτυο υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Η ικανοποίηση των Κερκυραίων που γνωρίζουν αυτές τις υπηρεσίες, τις επισκέπτονται και τις χρησιμοποιούν καθημερινά επιβεβαιώνει την αποδοχή τους, την αποδοτικότητά τους και την εμβέλειά τους κατά του στιγματισμού.
Το προσωπικό επιθυμεί και επιδιώκει οι υπηρεσίες αυτές να αποτελούν πρότυπο αναφοράς αντάξιο της ευαισθησίας και της παράδοσης του τόπου γύρω από τα θέματα που αφορούν την ψυχική υγεία.
Η Τ.Ε.Ψ.Υ όμως κρίνει ως ορθή την επικρατούσα σήμερα άποψη του προσωπικού του Ψυχιατρείου, των φορέων και της κοινωνίας της Κέρκυρας ότι ο κίνδυνος της αποδόμησης αυτών των υπηρεσιών, στην παρούσα φάση δεν προέρχεται τόσο από την οικονομική κρίση που διανύει η χώρα (οι λιγότεροι ενδεχομένως πόροι δεν αλλοιώνουν το μοντέλο φροντίδας) όσο από πολιτικές αποφάσεις που έρχονται να προτείνουν μη επεξεργασμένες επιλογές για την προοπτική αυτών των υπηρεσιών. Ως τέτοια επιλογή εκτιμάται η συγχώνευση «χωρίς λόγια» του Ψυχιατρείου με το Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας.
Για όλους τους προαναφερθέντες λόγους η Τ.Ε.Ψ.Υ Κέρκυρας-Λευκάδας εκτιμά ως πλέον κατάλληλη επιλογή για την προοπτική του Δικτύου του Τομέα αναφοράς της την δημιουργία ενός αυτόνομου ενιαίου φορέα διαχείρισής του.
Σε κάθε περίπτωση η Τ.Ε.Ψ.Υ θα επιδιώξει μία συνάντηση με την Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου προκειμένου να εκθέσει περισσότερο εμπεριστατωμένα τις παραπάνω εκτιμήσεις με την πεποίθηση ότι αυτό θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο.
Με εκτίμηση
Η Τ.Ε.Ψ.Υ Κέρκυρας-Λευκάδας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου