Η μεταβίβαση του παλαιού κτηριακού συγκροτήματος του Ψυχιατρείου στο περιουσιολόγιο του ΤΑΙΠΕΔ, “μεταβιβάζει” αυτομάτως οξύτατα προβλήματα στον μέχρι σήμερα φορέα ιδιοκτησίας, το Γενικό Νοσοκομείο Κέρκυρας και κατ΄επέκταση στο Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Το Δίκτυο αυτών των αποκεντρωμένων Υπηρεσιών αναπτύχθηκε τα τελευταία 20 χρόνια μέσω της Ψυχιατρικής μεταρρύθμισης ως ένα νέο σύστημα περίθαλψης εναλλακτικό προς το Ψυχιατρείο.
Σήμερα στην πλήρη ανάπτυξή του απαριθμεί 15 εξωνοσοκομειακές Μονάδες και Υπηρεσίες συν την Ψυχιατρική Κλινική που στεγάζεται στη νεόδμητη Μονάδα εντός του Γενικού Νοσοκομείου.
Η έξοδος από το Ψυχιατρείο και η εξωνοσοκομειακή – Κοινοτική αυτή διασπορά των Υπηρεσιών αποτελεί θεμελιακή αρχή και αξία της μεταρρύθμισης που υπηρετεί το στόχο της κοινωνικής ενσωμάτωσης των ασθενών. Η έξοδος αυτή όμως συνεπάγετο και την μίσθωση ακινήτων δεδομένου ότι ο ευρωπαϊκός Κανονισμός συγχρηματοδότησης δεν προέβλεπε την αγορά ακινήτων. Προκειμένου να ανταπεξέλθουν στην καταβολή των μισθωμάτων οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας μίσθωσαν με τη σειρά τους στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο ορισμένα από τα κτήρια του παλαιού συγκροτήματος του Ψυχιατρείου.
Με την ξαφνική απόφαση της μεταβίβασης αυτού του συγκροτήματος στο ΤΑΙΠΕΔ εκτός της απώλειας των αναγκαίων αυτών μισθωμάτων χάνονται ταυτοχρόνως και χώροι που είναι απαραίτητοι και χρησιμοποιούνται ακόμα σήμερα από Υπηρεσίες ψυχικής υγείας ενώ επιπλέον χώροι απαιτούνται για την δημιουργία νέων υπηρεσιών.
Εκτιμάται ωστόσο, ότι η εικοσιπενταετής προσπάθεια μετασχηματισμού του Ψυχιατρείου σε σύγχρονες υπηρεσίες κατάφερε να πετύχει πολύ σημαντικούς στόχους, έχοντας αναπτύξει και θέσει σε λειτουργία ένα εναλλακτικό προς το Ψυχιατρείο, άρτιο και ισορροπημένο στις τρείς βαθμίδες Δίκτυο παροχής φροντίδας που εν δυνάμει είναι ικανό να ανταποκρίνεται σε όλο το φάσμα των ψυχιατρικών και ψυχοκοινωνικών προβλημάτων ολόκληρου του ηλικιακού φάσματος (Ιατροπαιδαγωγικές Υπηρεσίες για παιδιά και εφήβους). Οι νέες αυτές υπηρεσίες θεμελιώνουν τη δράση τους σε μία αντίληψη που δίνει έμφαση στην υποκειμενική και ανθρώπινη διάσταση του ψυχικού προβλήματος και αντιμετωπίζουν τον ασθενή μέσω μίας ολιστικής προσέγγισης και σε ένα πλαίσιο μακρόπνοης θεραπευτικής συνέχειας όταν αυτό απαιτείται.
Από τη σκοπιά μίας αντίληψης που θέλει να είναι συνεπής με την οργάνωση της φροντίδας στο μοντέλο της Δημόσιας Υγείας εκτιμάται ότι, η περίπτωση της Κέρκυρας μαζί με αυτές της Πέτρας Ολύμπου και των Χανίων, αντιπροσωπεύουν θετικά παραδείγματα στη χώρα μας και αποδεικνύουν ότι η Δημόσια Υγεία, υπό κανονικές συνθήκες, μπορεί να επενδύει σε ανθρώπινο δυναμικό, να αξιοποιεί σωστά ευρωπαϊκούς και κρατικούς πόρους και να λειτουργεί υπηρεσίες με καλές προδιαγραφές.
Αυτή η αναγνώριση της επίτευξης των βασικών στόχων της μεταρρύθμισης στην Κέρκυρα προέρχεται τόσο από τις ευρωπαϊκές επιτροπές παρακολούθησης του έργου όσο και από το Υπουργείο Υγείας αλλά και γενικότερα από την ελληνική ψυχιατρική κοινότητα ακαδημαϊκή και μη. Πράγματι πολύ πρόσφατα το Υπουργείο και η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας προσκάλεσαν στελέχη των Υπηρεσιών της Κέρκυρας και των Χανίων σε Ημερίδα εργασίας προκειμένου να παρουσιάσουν την εμπειρία τους και την τεχνογνωσία τους σε στελέχη των Ψυχιατρείων Δρομοκαϊτείου, Δαφνίου και Θεσσαλονίκης εν όψει των διαδικασιών κατάργησης αυτών των ιδρυμάτων.
Όμως από το καλό αυτό σημείο επίτευξης των στόχων οι Υπηρεσίες της Κέρκυρας άρχισαν να απομακρύνονται σταδιακά μετά την ενσωμάτωσή τους στο Γενικό Νοσοκομείο.
Η μεταβίβαση αυτή τώρα στο ΤΑΙΠΕΔ συνεπάγεται περαιτέρω σοβαρή απώλεια πόρων, οικονομικών και στεγαστικών και για αυτό είναι προφανές πλέον ότι οι Υπηρεσίες μας εισέρχονται σε μία άκρως επικίνδυνη περιδίνηση επιβίωσης δεδομένου και της κρίσης που ήδη διάβαιναν λόγω της κατάργησης του Οργανισμού του Ψυχιατρείου και της εντελώς ανοργάνωτης ενσωμάτωσής τους στο Γενικό Νοσοκομείο, το Μάιο του 2012.
Και τώρα τι?
Η κρισιμότητα της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει σήμερα το Δίκτυο των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας καταγράφεται γύρω από τρεις κατηγορίες προβλημάτων που αφορούν:
1. Στις σοβαρές ελλείψεις προσωπικού, σε επίπεδο μάλιστα συναγερμού αναφορικά με το εξειδικευμένο προσωπικό.
2. Στην απαράδεκτη καθυστέρηση θέσπισης Διοικητικο-Διαχειριστικού πλαισίου που θα εξασφαλίζει σε αυτές τις υπηρεσίες μία περιορισμένη αλλά σαφώς ορισμένη αυτονομία μετά την ενσωμάτωσή τους στο Γενικό Νοσοκομείο (βλ. Αναμονή ψήφισης τροπολογίας του εφαρμοστικού Νόμου 4052/01-03-2012).
3. Στην ανάγκη καθορισμού μίας νέας σταθερής και εγγυημένης κτηριακής υποδομής μετά την έξοδο από το Ψυχιατρείο και τη μετάθεση της φροντίδας στην κοινότητα.
Θέτοντας προς στιγμή σε παρένθεση τα δύο πρώτα προβλήματα λειτουργικού χαρακτήρα αναφέρομαι εδώ στο τρίτο που αφορά στην κτηριακή υποδομή του Δικτύου δεδομένου ότι μετά την ξαφνική αυτή απόφαση το στεγαστικό πρόβλημα καθίσταται επείγον γιατί απειλεί τα θεμέλια των Υπηρεσιών και εκθέτει τους ασθενείς στονκίνδυνο να βρεθούν κυριολεκτικά στο δρόμο.
Κανένας άλλωστε δεν ελέγχει τις ορέξεις του ΤΑΙΠΕΔ ούτε κάποιος μπορεί να προβλέψει ποιο άλλο από τα ακίνητα της περιουσίας του πρώην Ψυχιατρείου θα είναι το επόμενο θύμα του.
Ωστόσο όμως πέρα από τις προκρούστιες μνημονιακές πολιτικές θεωρώ αναγκαίο να επισημανθούν τα εξής:
1. Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα από το ξεκίνημά της τη δεκαετία του 90 δεν στηρίχθηκε ποτέ σε ένα ολοκληρωμένο κεντρικό σχεδιασμό ούτε σε μία εθνική χρηματοδότηση.
2. Ακόμα όμως και σε χώρες που διέθεταν αυτές τις προϋποθέσεις δηλαδή σχεδιασμό και χρηματοδότηση η διάρκεια των μεταρρυθμίσεων ήταν μακρόχρονη και σχεδόν ποτέ δεν υπήρξε μία ομοιογενής εξέλιξη των αλλαγών στις διάφορες περιφέρειες της κάθε χώρας και η τελική έκβαση στις κατά τόπους μεταρρυθμιστικές αλλαγές κρίθηκε από την ευαισθησία και το αυθεντικό ενδιαφέρον προς τον ψυχικά ασθενή που έδειξαν οι τοπικές κοινωνίες.
3. Η Κέρκυρα ακόμα σήμερα διαθέτει μεγάλα πλεονεκτήματα σε πόρους, τεχνογνωσία και πολιτιστική παράδοση τα οποία εφόσον οι τοπικοί, θεσμικοί, πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς τα διαχειριστούν κατάλληλα θα επηρεάσουν καθοριστικά συμβάλλοντας στην εδραίωση Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας αντάξιων της ιστορίας που παρέδωσε ο θεσμός του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας.
Πιστεύεται γι'αυτό ότι η κινητοποίηση της κοινωνίας και των Φορέων της Κέρκυρας μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως μία ευρύτερη συνηγορία για την προάσπιση της στέγης των ασθενών και της στέγασης των νέων κοινοτικών υπηρεσιών που καλύπτουν τα ψυχοκοινωνικά αιτήματα ολόκληρου του πληθυσμού.
Πιστεύω ότι δεδομένης και της πολιτικής συγκυρίας η προοπτική του νέου θεσμού των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας στον τόπο μας εξαρτάται μεν από το Υπουργείο Υγείας και την κεντρική εξουσία αλλά σε πολύ μεγάλο βαθμό και από την ικανότητα αντίδρασης του Γενικού Νοσοκομείου, της Περιφέρειας, του Δήμου Κέρκυρας, της πολιτικής ηγεσίας και των κομμάτων που αναγνωρίζοντας την αξία αυτών των Υπηρεσιών θα διεκδικήσουν τις αυτονόητες προϋποθέσεις που απαιτούνται για την έγκυρη και αποτελεσματική λειτουργία τους.
Ανδρέας Κατσαρός
Συντονιστής Διευθυντής Ε.Σ.Υ.
Κέντρο Ψυχικής Υγείας – Ιατροπαιδαγωγικό Κέρκυρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου