Εισηγήσεις της Ημερίδας ΚΨΥ-ΙΠΚ
Οι παρεχόμενες υπηρεσίες στο τομέα της Κοινων. Πρόνοιας
από την Ν.Α.Κ.
Κατ’ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιστημονικά υπεύθυνο του Κ.Ψ.Υ κ. Κατσαρό για την τιμή που μου έκανε να με προσκαλέσει για να συμμετάσχω στη σημερινή ημερίδα, εκπροσωπώντας την Δ/νση Κοιν. Πρόνοιας της ΝΑΚ ,που αποτελεί και τον αρχαιότερο θεσμοθετημένο φορέα στο τομέα της κοινωνικής πρόνοιας.
Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω το θέμα της παρουσίασής μου επιχειρώντας μια σύντομη αναδρομή στα νεώτερα ιστορικά δεδομένα της χώρας μας, για να έχουμε μια συνέχεια στις προσφερόμενες υπηρεσίες . Στο νεοσύστατο λοιπόν Ελληνικό Κράτος πρωταρχικό μέλημα του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια ήταν η προστασία των πολεμοπαθών και ορφανών παιδιών που ως προσφυγόπουλα είχαν καταφύγει στην Αίγινα, τον Πόρο και το Ναύπλιο. Έτσι το έτος 1829 Ιδρύθηκε το πρώτο Ορφανοτροφείο στην Αίγινα που αριθμούσε 500 παιδιά ,τους παρείχετο δε στέγη, τροφή και εκπαίδευση. Ακολούθησαν και άλλα Ορφανοτροφεία ,καθώς και τα Κέντρα Παιδικής Μέριμνας και στις επαρχιακές πόλεις τόσο από το Κράτους , όσο και από την Βασιλική Πρόνοια , τη μετωνομασθείσα αργότερα σε ΕΟΠ. Ο τελευταίος αυτός φορέας, εκτός από τις Παιδουπόλεις ίδρυσε και τα Πρεβεντόρια τα οποία είχαν χαρακτήρα αναρρωτηρίων, καθώς προορίζονταν για παιδιά με ευπαθή υγεία.
Στα αρχαιότερα επίσης Ιδρύματα συγκαταλέγονται και αυτά της τοπικής μας κοινωνίας, δηλ. το Δημοτικό Γηροκομείο και το Ορφανοτροφείο ,τα οποία ιδρύθηκαν το έτος 1833 .
Το Καθολικό Γηροκομείο είναι μεταγενέστερο αφού ξεκίνησε τη λειτουργία του το έτος 1963, ενώ το Ιδρυμα Χ.Π της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας και Παξών λειτουργεί τα τελευταία 8 χρόνια .
Στο τομέα της υγείας να θυμίσω ότι το έτος 1854 ιδρύθηκε στο νησί μας το πρώτο Ψυχ/κό Νοσ/μειο της Ελλάδας.
Αντίστοιχες μονάδες κλειστού τύπου ιδρύονται και για άτομα τρίτης ηλικίας καθώς και για τα ΑΜΕΑ .Συγκεκριμένα για τους κινητικά αναπήρους ενήλικες , το έτος 1961 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Αποκαταστάσεως Αναπήρων στους Αγίους Αναργύρους, το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα, καθώς και το ΚΑΠΨ (Κέντρο Αποκατάστασης Αναπήρων Ψυχικού) ενώ για τα παιδιά με κινητικά προβλήματα τη πρωτοβουλία αναλαμβάνει η ΕΛΕΠΑΠ ( Ελληνική Εταιρία Προστασίας Αναπήρων Παίδων) , ιδρύοντας αντίστοιχα κέντρα .
Την ίδια περίοδο ξεκίνησαν τη λειτουργία τους η Σχολή Τυφλών με αντίστοιχα Οικοτροφεία στην Αθήνα και Θεσ/νίκη, καθώς και το Εθνικό Ίδρυμα Προστασίας Κωφαλάλων με Σχολή στην Αθήνα και παραρτήματα σε 4 επαρχιακές πόλεις .
Μετά τον β΄παγκόσμιο πόλεμο τα μέτρα που λαμβάνονται από το Κράτος δεν αποβλέπουν μόνον στην απάλυνση του ανθρώπινου πόνου αλλά και στη πρόληψη καταστάσεων ανάγκης, καθώς και στην εξασφάλιση ευνοϊκότερων όρων διαβίωσης.
Σε αυτή τη φιλοσοφία στηρίζονται και τα προγ/ματα Λαϊκής Κατοικίας για την αποκατάσταση παραπηγματούχων και θεομηνιοπλήκτων οικογενειών, ενώ με πρωτοβουλία του ΠΙΚΠΑ ξεκινούν να λειτουργούν κατά τόπους ιατρεία και συμβουλευτικοί σταθμοί, με σκοπό την παρακολούθηση των εγκύων και επιτόκων γυναικών , αλλά και των βρεφών -μέσω των εμβολιασμών – δράση που συνεχίζει μέχρι σήμερα. Ο ίδιος Οργανισμός μεριμνούσε επίσης για τις θερινές διακοπές των ενδεών παιδιών συμμετέχοντας σε παιδικές κατασκηνώσεις.
Στη συνέχεια και για την ανακούφιση των εργαζομένων μητέρων ξεκίνησαν να λειτουργούν οι Εθνικοί Κρατικοί Παιδικοί Σταθμοί , οι οποίοι σήμερα έχουν περιέλθει στους Δήμους.
Αντίστοιχοι επίσης παιδικοί σταθμοί λειτούργησαν και εκ μέρους του ΠΙΚΠΑ, .
Να σημειωθεί ότι από το έτος 1960 αρχίζει να εφαρμόζεται η κρατική επιδοματική πολιτική με την καθιέρωση του επιδόματος απροστατεύτων ανηλίκων , ενώ από το έτος 1973 επιδοτούνται άτομα με αισθητηριακή αναπηρία ( τυφλότητα, συγγενή κωφαλαλία). Τα επιδόματα αυτά από το έτος 1981 επεκτάθηκαν και σε άλλες 12 κατηγορίες αναπήρων, όπως π.χ παραπληγικούς, πάσχοντες από βαρειά αναπηρία κ. ά. Ενημερωτικά σας αναφέρω ότι αυτή τη στιγμή από τα προγ/ματα αυτά επιδοτούνται 1700 περίπου άτομα, ενώ από το προγ/μα απροστατεύτων ανηλίκων επιδοτούνται 600 περίπου παιδιά.
Τέλος υπάρχει και το πρόγ/μα της έκτακτης εφ΄απαξ οικονομικής ενίσχυσης που χορηγείται σε περιπτώσεις ατόμων που περιέρχονται σε κατάσταση ανάγκης ,εξ΄αίτίας έκτακτου συμβάντος.
Ολοκληρώνοντας τη ιστορική μας αναδρομή βλέπουμε ότι στη δεκαετία του 80 η ιδέα της ανοικτής περίθαλψης αρχίζει να κερδίζει έδαφος, καθώς λειτουργούν τα πρώτα ΚΑΠΗ , ενώ το 2001 προστίθεται και μια νέα δομή, τα ΚΗΦΗ ( Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων), με φορείς υλοποίησης επίσης τους Δήμους.
Για τα ΑΜΕΑ αντίστοιχες δομές ανοικτού τύπου είναι τα ΚΔΑΠ- ΜΕΑ και τα ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ.
Οι δράσεις και τα προγράμματα του φορέα που εκπροσωπώ, απευθύνονται σε μια μεγάλη γκάμα πολιτών, και αυτό καθιστά την υπηρεσία μας ως τον πλέον αναγνωρίσιμο φορέα στο τομέα της κοινωνικής πρόνοιας. Έτσι καθημερινά δεχόμαστε δεκάδες συμπολιτών μας ,με αιτήματα είτε την ένταξή τους σε κάποιο από τα εφαρμοζόμενα προγράμματα , είτε τη στήριξη και συμβουλευτική.
Εκτός από τα προαναφερθέντα προγράμματα επιδοματικής πολιτικής που απευθύνονται σε άτομα με συγκεκριμένα προβλήματα υγείας ,οι αρμοδιότητές της Υπηρεσίας μας έχουν να κάνουν και με δράσεις ευρύτερου κοινωνικού χαρακτήρα που στοχεύουν τόσο στην στήριξη της οικογένειας ,όσο και στην ανακούφιση ευπαθών και μη ομάδων πληθυσμού
Τέτοιες είναι :
Η έκδοση και θεώρηση των βιβλιαρίων ανασφαλίστων οικονομικά αδυνάτων συμπολιτών μας, ομογενών και αλλοδαπών, εφόσον βέβαια πληρούν κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις, παροχή που σηματοδοτεί και μια σημαντική τομή, καθώς δεν υπάρχει πλέον ανασφάλιστος πολίτης .
Η έκδοση δελτίων κυκλοφορίας ΑΜΕΑ
Η αδειοδότηση ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών, Κέντρων Δημιουργικής απασχόλησης παιδιών με ή χωρίς αναπηρία ( τα λεγόμενα ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ-ΜΕΑ )των Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων, των Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων ( ΚΗΦΗ ) , καθώς και των Ιδιωτικών Κατασκηνώσεων. Σημειώνουμε ότι αυτή τη στιγμή λειτουργούν συνολικά στο Νομό μας 27μονάδες αυτού του τύπου.
Η άσκηση εποπτείας και ελέγχου στις προαναφερόμενες μονάδες – μέσω του θεσμού του κοινωνικού συμβούλου.
Ο συντονισμός λειτουργίας της κατασκήνωσης της ΝΑΚ στα Γουβιά (πρώην ΠΙΚΠΑ)
Η χορήγηση άδειας και ο συντονισμός διεξαγωγής των πανελληνίων εράνων ( Ε.Ε.Σ Αντικαρκινικού) , των τοπικών εράνων, καθώς και λαχειοφόρων αγορών.
Η εποπτεία Σωματείων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα
Η διαδικασία για την επιχορήγηση διαφόρων φορέων από το προϊόν του Κρατικού λαχείου.
Η επιχορήγηση πιστοποιημένων Προνοιακών Ιδρυμάτων που προσφέρουν κοινωνικό έργο από τον προϋπολογισμό της ΝΑΚ.
Η εγγραφή φορέων στο Εθνικό και Νομαρχιακό Μητρώο και η πιστοποίησή τους.
Ο συντονισμός του θεσμού του δικαστικού συμπαραστάτη στο Νομό μας . Εδώ κρίνω σκόπιμο να αναφέρω και τον διορισμό της υπηρεσίας μας με δικαστική απόφαση σε δύο υποθέσεις δικαστικής συμπαράστασης ατόμων που στερούνται οικογενειακού και συγγενικού περιβάλλοντος , με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η πρακτική άσκηση σπουδαστών Κοινωνικής Εργασίας
Η χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος Κοινων. Λειτουργού.
Επί πλέον υπάρχει και ο τομέας των κοινων. ερευνών που συνδέεται άμεσα με το έργο ημών των Κοινωνικών Λειτουργών, η δε αναφορά μου σ’ αυτό σαφέστατα απηχεί και στις απόψεις και των άλλων συναδέλφων με τις οποίες είχαμε στενή συνεργασία. Είναι σκόπιμο να τονιστεί ότι η παρέμβαση του Κοινων. Λειτουργού γίνεται σε δύο επίπεδα.
Το 1ο περιλαμβάνει την εργασία με άτομα, οικογένειες και μικρές ομάδες ,στοχεύει δε στη κοινωνικοποίηση, τη θεραπεία και την κοινων. ένταξη.
Το 2ο αφορά στην παρέμβαση στη ευρύτερη κοινότητα και στοχεύει στην ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση του ευρύτερου πληθυσμού για την πρόληψη και αντιμετώπιση κοινων. προβλημάτων.
Όσον αφορά στο πρώτο επίπεδο δράσης οι υποθέσεις που απαιτούν δική μας παρέμβαση μέσω διενέργειας κοινων. έρευνας έχουν να κάνουν με υιοθεσίες, αναδοχές, αναζήτηση ριζών εκ μέρους ατόμων που έχουν υιοθετηθεί εντός ή εκτός Ελλάδος, εισαγωγές ανηλίκων ή ενηλίκων σε Μονάδες κλειστού τύπου, χορήγηση έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης , καταγγελίες που αφορούν έκθεση ανηλίκων σε κίνδυνο, εγκατάλειψη η παραμέληση ηλικιωμένων , διαβίωση ενηλίκων κάτω από ακατάλληλες και ανθυγιεινές συνθήκες, περιοδικά δε με τον διορισμό δικαστικού συμπαραστάτη.
Είναι γεγονός ότι οι υποθέσεις αυτές καθημερινά αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, συσσωρεύοντας έτσι ένα σοβαρό όγκο δουλειάς στον οποίο αδυνατούμε να ανταποκριθούμε. Και αυτό γιατί , αφ’ ενός μεν ,λόγω έλλειψης διοικητικών υπαλλήλων, οι τρεις Κοινωνικοί Λειτουργοί που έχουμε απομείνει (σημειωτέον από τον Οργανισμό προβλέπονται 8 θέσεις) , ασχολούμεθα και με διοικητικά αντικείμενα, αφ’ ετέρου διότι έχουμε επιφορτιστεί και με αρμοδιότητες άλλων υπηρεσιών. Και αναφέρομαι στην έλλειψη κοινων. Υπηρεσιών στις έδρες των πρωτοδικείων κάθε νομού , οι οποίες ενώ έχουν συσταθεί , εν τούτοις εκκρεμεί η έκδοση του Π Δ. που προβλέπεται με τον Ν.2447/96 , προκειμένου να λειτουργήσουν , γιαυτό και αναλαμβάνουμε πολλές υποθέσεις αρμοδιότητάς τους, ύστερα από εισαγγελική εντολή . Οι υποθέσεις αυτές αφορούν κυρίως θυματοποίηση ανηλίκων η έκθεσή τους σε κίνδυνο, λόγω παραμέλησης, κακοποίησης ή πλημμελούς φροντίδας, αντιδικία σε υποθέσεις ανάθεσης γονικής μέριμνας ή επιμέλειας, διορισμό ειδικού επιτρόπου.
Από την άλλη πλευρά είναι κοινή πλέον διαπίστωση ότι ζούμε σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνία όπου οι παραδοσιακές αρχές και αξίες δοκιμάζονται, καθώς αμφισβητούνται, οι οικογενειακοί δεσμοί χαλαρώνουν, γιαυτό και η οικογένεια δυσλειτουργεί. Το παιγνίδι του ανταγωνισμού επίσης γίνεται όλο και πιο σκληρό, η ανεργία πλήττει τους νέους, οι σταθερές που στήριζαν και νοηματοδοτούσαν τη ζωή μας εκλείπουν όλο και περισσότερο με συνέπεια τα ατομικά και κοινωνικά προβλήματα να γίνονται όλο και πιο σύνθετα και πολύπλοκα.
Έτσι τα προηγούμενα χρόνια , παρ’ ότι τα εφαρμοζόμενα προγράμματα ήταν πιο περιορισμένα ,τα δε μέσα και εργαλεία που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν ανεπαρκέστερα , καθώς δεν λειτουργούσαν πολλές από τις δομές που εκπροσωπούνται στη σημερινή ημερίδα, μπορώ να πω ότι οι προσερχόμενοι στο φορέα μας πολίτες έδειχναν περισσότερο καλυμμένοι από τις υπηρεσίες που τους προσφέρονταν. Ίσως γιατί οι ανάγκες τους ήταν πιο απλές και συγκεκριμένες , αφορούσαν κυρίως οικονομικά ζητήματα και λιγότερο τις διαπροσωπικές σχέσεις. Σήμερα οι ανάγκες έχουν αυξηθεί και διαφοροποιηθεί κατά συνέπεια και τα προβλήματα είναι πιο σύνθετα και πολύπλοκα γιαυτό και η επίλυσή τους απαιτεί πλέον διεπιστημονική προσέγγιση, από ομάδα επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων.
Είναι γεγονός ότι επιτελούμε το έργο μας ,αναζητώντας μέσα από άτυπα δίκτυα υπηρεσίες που να συμπληρώνουν αυτό το έργο και να καλύπτουν εκφρασμένες και συγκεκριμένες ανάγκες. Ωστόσο η συνεργασία μας με τους φορείς που τα εκπροσωπούν επαφίεται πολλές φορές στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και στη διάθεση των προσώπων που απασχολούνται σ’ αυτά, με συνέπεια οι παρεμβάσεις μας να μη έχουν την επιθυμητή αποτελεσματικότητα. Ένας ακόμη ανασταλτικός παράγοντας είναι η έλλειψη ευελιξίας και η παρατηρούμενη αγκύλωση στα γρανάζια της γραφειοκρατίας .
Επί πλέον η ανεπάρκεια υποστηρικτικών δομών για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (παραμελημένα ή κακοποιημένα παιδιά, μονογονεϊκές οικογένειες, μακροχρόνια ασθενείς, ΑΜΕΑ ), μας υποχρεώνουν πολλές φορές να λειτουργούμε αποσπασματικά.
Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι η απάντηση στο ερώτημα που τίθεται στη σημερινή ημερίδα για τη δημιουργία του πρωτοβάθμιου δικτύου είναι περισσότερο από ποτέ επιτακτική.
Και αυτό γιατί μέσα από ένα οργανωμένο και θεσμοθετημένο πλέον δίκτυο που θα βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές και θα έχει αξιακή υποδομή θα μπορούμε όλοι οι φορείς κατ’ αρχήν να αλληλοϋποστηριχτούμε ,να λειτουργήσουμε συλλογικά, διατηρώντας ωστόσο την υπηρεσιακή μας ταυτότητα και τους διακριτούς ρόλους μας. Θα μπορέσουμε επίσης να οργανωθούμε καλλίτερα, συμπληρώνοντας τα ελλείμματά μας και ενώνοντας τις δυνάμεις μας, ώστε να συμπράξουμε σε πιο άμεσες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις ,και πιο αναβαθμισμένες υπηρεσίες προς τους πολίτες, ιδιαίτερα δε προς τις ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες ,συμβάλλοντας έτσι στην έξοδό τους από τον κοινωνικό αποκλεισμό και στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Έχω την γνώμη ότι ανάμεσα στις ομάδες στόχου παρέμβασης αυτού του δικτύου προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην οικογένεια και κυρίως στην ενδυνάμωση και στήριξη της ,διότι μόνον όταν το κύτταρο αυτό βοηθηθεί να παραμείνει ζωντανό και υγιές, θα οπλίσει κυρίως τα νέα μέλη του με τις σταθερές εκείνες αξίες για να αντιμετωπίσουν τη σκληρή και ανταγωνιστική πραγματικότητα της ευρύτερης κοινωνίας Με αυτή την έννοια θα πρέπει να στηριχθούν περισσότερο οικογένειες που έχουν άτομα με ιδιαιτερότητες, καθώς και οι κακοποιημένες γυναίκες (συμπεριλαμβανομένων και των αλλοδαπών) στις οποίες , εκτός από την ψυχολογική υποστήριξη , θα πρέπει να τους δοθεί και η νομική, καθώς και η δυνατότητα προσωρινής στέγασης όταν διέρχονται κρίση , στη συνέχεια δε να συνδράμουμε στην εργασιακή τους αποκατάσταση.
Καθώς η πολιτισμικότητα και η εισροή οικονομικών μεταναστών είναι χαρακτηριστικά της σημερινής πραγματικότητας, οι αλλοδαποί θα πρέπει επίσης να προστεθούν στις ομάδες στόχου. Στις περιπτώσεις αυτές το δίκτυο θα συνεργάζεται με συναρμόδιους φορείς (Προξενεία, Τμήμα Αλλοδαπών και άλλους ) για την εξασφάλιση νόμιμης παραμονής τους, την ασφαλιστική τους κάλυψη και γενικά την αποκατάστασή τους .
Είναι κατανοητό ότι μέσα από τη συλλογική προσπάθεια θα μπορούμε να έχουμε μεγαλύτερη απήχηση και στο τομέα της ευαισθητοποίησης, αφύπνισης και δραστηριοποίησης για εθελοντική προσφορά εκ μέρους επιχειρηματιών συμπολιτών μας και όχι μόνον, που θα πρέπει να αποτελέσει μια σημαντική δράση αυτού του δικτύου . Για παράδειγμα – μέσω του δικτύου- ίσως ευαισθητοποιηθούν περισσότερο οι επιχειρηματίες για τη δωρεάν παραχώρηση καταλύματος στις μικρές η μεγάλες μονάδες που διαθέτουν προκειμένου να φιλοξενηθούν προσωρινά οι προαναφερόμενες ομάδες αλλοδαπών και όχι μόνον, κατά την περίοδο της διερχόμενης κρίσης.
Δια του τρόπου αυτού ακόμη θα αναδειχθεί το κοινωνικό πρόσωπο της τοπικής μας κοινωνίας και προς τα άτομα εκείνα που επιλέγουν το νησί μας για διακοπές και ενδεχομένως κατά την διάρκειά τους να ανακύψει κάποιο πρόβλημα.
Δεν νοείται ένας τόπος που φιλοδοξεί να ανεβάσει τον πήχη του ως τουριστικός προορισμός στις παρεχόμενες υπηρεσίες του να μην περιλαμβάνει και μέτρα κοινωνικού χαρακτήρα.
Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η Κοινων. Πρόνοια σε θεσμικό επίπεδο είναι η απόκριση της κοινωνίας στις ανάγκες των αναξιοπαθούντων, όπως και αν αυτοί και αυτές ορίζονται σε κάθε εποχή.
Σε ατομικό επίπεδο είναι η έκφραση του συναισθήματος του αλτρουισμού , που βρίσκεται σε κάθε άνθρωπο, ανάλογα με την καλλιέργειά του και τις κοινωνικές συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει. Αυτό ακριβώς το αίσθημα είναι που τον κάνει ΑΝΘΡΩΠΟ !!
ΚΕΡΚΥΡΑ 30-5-2009
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΑΡΥΔΗ
ΚΟΙΝΩΝ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ
ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ Δ/ΝΣΗΣ
ΚΟΙΝΩΝ. ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΝΑΚ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.- Ιωάννη Μαστρογιάννη : «Ιστορία Κοινωνικής Πρόνοιας»
2.- Πέτρου Σταθόπουλου : « Κοινωνική Πρόνοια : Μια γενική θεώρηση »
3.- Υπόμνημα προτάσεων της Δ/νσης Κοινων. Πρόνοιας με αφορμή το επιχειρησιακό σχέδιο για μερική απασχόληση. Φεβρουάριος 2007.
Κέρκυρα: 17-9-2008
αριθ.Πρωτ. Δ.Υ
Ενταύθα
Εισηγήσεις της Ημερίδας ΚΨΥ-ΙΠΚ
Οι παρεχόμενες υπηρεσίες στο τομέα της Κοινων. Πρόνοιας
από την Ν.Α.Κ.
Κατ’ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιστημονικά υπεύθυνο του Κ.Ψ.Υ κ. Κατσαρό για την τιμή που μου έκανε να με προσκαλέσει για να συμμετάσχω στη σημερινή ημερίδα, εκπροσωπώντας την Δ/νση Κοιν. Πρόνοιας της ΝΑΚ ,που αποτελεί και τον αρχαιότερο θεσμοθετημένο φορέα στο τομέα της κοινωνικής πρόνοιας.
Θα προσπαθήσω να προσεγγίσω το θέμα της παρουσίασής μου επιχειρώντας μια σύντομη αναδρομή στα νεώτερα ιστορικά δεδομένα της χώρας μας, για να έχουμε μια συνέχεια στις προσφερόμενες υπηρεσίες . Στο νεοσύστατο λοιπόν Ελληνικό Κράτος πρωταρχικό μέλημα του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια ήταν η προστασία των πολεμοπαθών και ορφανών παιδιών που ως προσφυγόπουλα είχαν καταφύγει στην Αίγινα, τον Πόρο και το Ναύπλιο. Έτσι το έτος 1829 Ιδρύθηκε το πρώτο Ορφανοτροφείο στην Αίγινα που αριθμούσε 500 παιδιά ,τους παρείχετο δε στέγη, τροφή και εκπαίδευση. Ακολούθησαν και άλλα Ορφανοτροφεία ,καθώς και τα Κέντρα Παιδικής Μέριμνας και στις επαρχιακές πόλεις τόσο από το Κράτους , όσο και από την Βασιλική Πρόνοια , τη μετωνομασθείσα αργότερα σε ΕΟΠ. Ο τελευταίος αυτός φορέας, εκτός από τις Παιδουπόλεις ίδρυσε και τα Πρεβεντόρια τα οποία είχαν χαρακτήρα αναρρωτηρίων, καθώς προορίζονταν για παιδιά με ευπαθή υγεία.
Στα αρχαιότερα επίσης Ιδρύματα συγκαταλέγονται και αυτά της τοπικής μας κοινωνίας, δηλ. το Δημοτικό Γηροκομείο και το Ορφανοτροφείο ,τα οποία ιδρύθηκαν το έτος 1833 .
Το Καθολικό Γηροκομείο είναι μεταγενέστερο αφού ξεκίνησε τη λειτουργία του το έτος 1963, ενώ το Ιδρυμα Χ.Π της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας και Παξών λειτουργεί τα τελευταία 8 χρόνια .
Στο τομέα της υγείας να θυμίσω ότι το έτος 1854 ιδρύθηκε στο νησί μας το πρώτο Ψυχ/κό Νοσ/μειο της Ελλάδας.
Αντίστοιχες μονάδες κλειστού τύπου ιδρύονται και για άτομα τρίτης ηλικίας καθώς και για τα ΑΜΕΑ .Συγκεκριμένα για τους κινητικά αναπήρους ενήλικες , το έτος 1961 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Αποκαταστάσεως Αναπήρων στους Αγίους Αναργύρους, το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα, καθώς και το ΚΑΠΨ (Κέντρο Αποκατάστασης Αναπήρων Ψυχικού) ενώ για τα παιδιά με κινητικά προβλήματα τη πρωτοβουλία αναλαμβάνει η ΕΛΕΠΑΠ ( Ελληνική Εταιρία Προστασίας Αναπήρων Παίδων) , ιδρύοντας αντίστοιχα κέντρα .
Την ίδια περίοδο ξεκίνησαν τη λειτουργία τους η Σχολή Τυφλών με αντίστοιχα Οικοτροφεία στην Αθήνα και Θεσ/νίκη, καθώς και το Εθνικό Ίδρυμα Προστασίας Κωφαλάλων με Σχολή στην Αθήνα και παραρτήματα σε 4 επαρχιακές πόλεις .
Μετά τον β΄παγκόσμιο πόλεμο τα μέτρα που λαμβάνονται από το Κράτος δεν αποβλέπουν μόνον στην απάλυνση του ανθρώπινου πόνου αλλά και στη πρόληψη καταστάσεων ανάγκης, καθώς και στην εξασφάλιση ευνοϊκότερων όρων διαβίωσης.
Σε αυτή τη φιλοσοφία στηρίζονται και τα προγ/ματα Λαϊκής Κατοικίας για την αποκατάσταση παραπηγματούχων και θεομηνιοπλήκτων οικογενειών, ενώ με πρωτοβουλία του ΠΙΚΠΑ ξεκινούν να λειτουργούν κατά τόπους ιατρεία και συμβουλευτικοί σταθμοί, με σκοπό την παρακολούθηση των εγκύων και επιτόκων γυναικών , αλλά και των βρεφών -μέσω των εμβολιασμών – δράση που συνεχίζει μέχρι σήμερα. Ο ίδιος Οργανισμός μεριμνούσε επίσης για τις θερινές διακοπές των ενδεών παιδιών συμμετέχοντας σε παιδικές κατασκηνώσεις.
Στη συνέχεια και για την ανακούφιση των εργαζομένων μητέρων ξεκίνησαν να λειτουργούν οι Εθνικοί Κρατικοί Παιδικοί Σταθμοί , οι οποίοι σήμερα έχουν περιέλθει στους Δήμους.
Αντίστοιχοι επίσης παιδικοί σταθμοί λειτούργησαν και εκ μέρους του ΠΙΚΠΑ, .
Να σημειωθεί ότι από το έτος 1960 αρχίζει να εφαρμόζεται η κρατική επιδοματική πολιτική με την καθιέρωση του επιδόματος απροστατεύτων ανηλίκων , ενώ από το έτος 1973 επιδοτούνται άτομα με αισθητηριακή αναπηρία ( τυφλότητα, συγγενή κωφαλαλία). Τα επιδόματα αυτά από το έτος 1981 επεκτάθηκαν και σε άλλες 12 κατηγορίες αναπήρων, όπως π.χ παραπληγικούς, πάσχοντες από βαρειά αναπηρία κ. ά. Ενημερωτικά σας αναφέρω ότι αυτή τη στιγμή από τα προγ/ματα αυτά επιδοτούνται 1700 περίπου άτομα, ενώ από το προγ/μα απροστατεύτων ανηλίκων επιδοτούνται 600 περίπου παιδιά.
Τέλος υπάρχει και το πρόγ/μα της έκτακτης εφ΄απαξ οικονομικής ενίσχυσης που χορηγείται σε περιπτώσεις ατόμων που περιέρχονται σε κατάσταση ανάγκης ,εξ΄αίτίας έκτακτου συμβάντος.
Ολοκληρώνοντας τη ιστορική μας αναδρομή βλέπουμε ότι στη δεκαετία του 80 η ιδέα της ανοικτής περίθαλψης αρχίζει να κερδίζει έδαφος, καθώς λειτουργούν τα πρώτα ΚΑΠΗ , ενώ το 2001 προστίθεται και μια νέα δομή, τα ΚΗΦΗ ( Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων), με φορείς υλοποίησης επίσης τους Δήμους.
Για τα ΑΜΕΑ αντίστοιχες δομές ανοικτού τύπου είναι τα ΚΔΑΠ- ΜΕΑ και τα ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ.
Οι δράσεις και τα προγράμματα του φορέα που εκπροσωπώ, απευθύνονται σε μια μεγάλη γκάμα πολιτών, και αυτό καθιστά την υπηρεσία μας ως τον πλέον αναγνωρίσιμο φορέα στο τομέα της κοινωνικής πρόνοιας. Έτσι καθημερινά δεχόμαστε δεκάδες συμπολιτών μας ,με αιτήματα είτε την ένταξή τους σε κάποιο από τα εφαρμοζόμενα προγράμματα , είτε τη στήριξη και συμβουλευτική.
Εκτός από τα προαναφερθέντα προγράμματα επιδοματικής πολιτικής που απευθύνονται σε άτομα με συγκεκριμένα προβλήματα υγείας ,οι αρμοδιότητές της Υπηρεσίας μας έχουν να κάνουν και με δράσεις ευρύτερου κοινωνικού χαρακτήρα που στοχεύουν τόσο στην στήριξη της οικογένειας ,όσο και στην ανακούφιση ευπαθών και μη ομάδων πληθυσμού
Τέτοιες είναι :
Η έκδοση και θεώρηση των βιβλιαρίων ανασφαλίστων οικονομικά αδυνάτων συμπολιτών μας, ομογενών και αλλοδαπών, εφόσον βέβαια πληρούν κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις, παροχή που σηματοδοτεί και μια σημαντική τομή, καθώς δεν υπάρχει πλέον ανασφάλιστος πολίτης .
Η έκδοση δελτίων κυκλοφορίας ΑΜΕΑ
Η αδειοδότηση ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών, Κέντρων Δημιουργικής απασχόλησης παιδιών με ή χωρίς αναπηρία ( τα λεγόμενα ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ-ΜΕΑ )των Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων, των Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων ( ΚΗΦΗ ) , καθώς και των Ιδιωτικών Κατασκηνώσεων. Σημειώνουμε ότι αυτή τη στιγμή λειτουργούν συνολικά στο Νομό μας 27μονάδες αυτού του τύπου.
Η άσκηση εποπτείας και ελέγχου στις προαναφερόμενες μονάδες – μέσω του θεσμού του κοινωνικού συμβούλου.
Ο συντονισμός λειτουργίας της κατασκήνωσης της ΝΑΚ στα Γουβιά (πρώην ΠΙΚΠΑ)
Η χορήγηση άδειας και ο συντονισμός διεξαγωγής των πανελληνίων εράνων ( Ε.Ε.Σ Αντικαρκινικού) , των τοπικών εράνων, καθώς και λαχειοφόρων αγορών.
Η εποπτεία Σωματείων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα
Η διαδικασία για την επιχορήγηση διαφόρων φορέων από το προϊόν του Κρατικού λαχείου.
Η επιχορήγηση πιστοποιημένων Προνοιακών Ιδρυμάτων που προσφέρουν κοινωνικό έργο από τον προϋπολογισμό της ΝΑΚ.
Η εγγραφή φορέων στο Εθνικό και Νομαρχιακό Μητρώο και η πιστοποίησή τους.
Ο συντονισμός του θεσμού του δικαστικού συμπαραστάτη στο Νομό μας . Εδώ κρίνω σκόπιμο να αναφέρω και τον διορισμό της υπηρεσίας μας με δικαστική απόφαση σε δύο υποθέσεις δικαστικής συμπαράστασης ατόμων που στερούνται οικογενειακού και συγγενικού περιβάλλοντος , με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η πρακτική άσκηση σπουδαστών Κοινωνικής Εργασίας
Η χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος Κοινων. Λειτουργού.
Επί πλέον υπάρχει και ο τομέας των κοινων. ερευνών που συνδέεται άμεσα με το έργο ημών των Κοινωνικών Λειτουργών, η δε αναφορά μου σ’ αυτό σαφέστατα απηχεί και στις απόψεις και των άλλων συναδέλφων με τις οποίες είχαμε στενή συνεργασία. Είναι σκόπιμο να τονιστεί ότι η παρέμβαση του Κοινων. Λειτουργού γίνεται σε δύο επίπεδα.
Το 1ο περιλαμβάνει την εργασία με άτομα, οικογένειες και μικρές ομάδες ,στοχεύει δε στη κοινωνικοποίηση, τη θεραπεία και την κοινων. ένταξη.
Το 2ο αφορά στην παρέμβαση στη ευρύτερη κοινότητα και στοχεύει στην ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση του ευρύτερου πληθυσμού για την πρόληψη και αντιμετώπιση κοινων. προβλημάτων.
Όσον αφορά στο πρώτο επίπεδο δράσης οι υποθέσεις που απαιτούν δική μας παρέμβαση μέσω διενέργειας κοινων. έρευνας έχουν να κάνουν με υιοθεσίες, αναδοχές, αναζήτηση ριζών εκ μέρους ατόμων που έχουν υιοθετηθεί εντός ή εκτός Ελλάδος, εισαγωγές ανηλίκων ή ενηλίκων σε Μονάδες κλειστού τύπου, χορήγηση έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης , καταγγελίες που αφορούν έκθεση ανηλίκων σε κίνδυνο, εγκατάλειψη η παραμέληση ηλικιωμένων , διαβίωση ενηλίκων κάτω από ακατάλληλες και ανθυγιεινές συνθήκες, περιοδικά δε με τον διορισμό δικαστικού συμπαραστάτη.
Είναι γεγονός ότι οι υποθέσεις αυτές καθημερινά αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, συσσωρεύοντας έτσι ένα σοβαρό όγκο δουλειάς στον οποίο αδυνατούμε να ανταποκριθούμε. Και αυτό γιατί , αφ’ ενός μεν ,λόγω έλλειψης διοικητικών υπαλλήλων, οι τρεις Κοινωνικοί Λειτουργοί που έχουμε απομείνει (σημειωτέον από τον Οργανισμό προβλέπονται 8 θέσεις) , ασχολούμεθα και με διοικητικά αντικείμενα, αφ’ ετέρου διότι έχουμε επιφορτιστεί και με αρμοδιότητες άλλων υπηρεσιών. Και αναφέρομαι στην έλλειψη κοινων. Υπηρεσιών στις έδρες των πρωτοδικείων κάθε νομού , οι οποίες ενώ έχουν συσταθεί , εν τούτοις εκκρεμεί η έκδοση του Π Δ. που προβλέπεται με τον Ν.2447/96 , προκειμένου να λειτουργήσουν , γιαυτό και αναλαμβάνουμε πολλές υποθέσεις αρμοδιότητάς τους, ύστερα από εισαγγελική εντολή . Οι υποθέσεις αυτές αφορούν κυρίως θυματοποίηση ανηλίκων η έκθεσή τους σε κίνδυνο, λόγω παραμέλησης, κακοποίησης ή πλημμελούς φροντίδας, αντιδικία σε υποθέσεις ανάθεσης γονικής μέριμνας ή επιμέλειας, διορισμό ειδικού επιτρόπου.
Από την άλλη πλευρά είναι κοινή πλέον διαπίστωση ότι ζούμε σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη κοινωνία όπου οι παραδοσιακές αρχές και αξίες δοκιμάζονται, καθώς αμφισβητούνται, οι οικογενειακοί δεσμοί χαλαρώνουν, γιαυτό και η οικογένεια δυσλειτουργεί. Το παιγνίδι του ανταγωνισμού επίσης γίνεται όλο και πιο σκληρό, η ανεργία πλήττει τους νέους, οι σταθερές που στήριζαν και νοηματοδοτούσαν τη ζωή μας εκλείπουν όλο και περισσότερο με συνέπεια τα ατομικά και κοινωνικά προβλήματα να γίνονται όλο και πιο σύνθετα και πολύπλοκα.
Έτσι τα προηγούμενα χρόνια , παρ’ ότι τα εφαρμοζόμενα προγράμματα ήταν πιο περιορισμένα ,τα δε μέσα και εργαλεία που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν ανεπαρκέστερα , καθώς δεν λειτουργούσαν πολλές από τις δομές που εκπροσωπούνται στη σημερινή ημερίδα, μπορώ να πω ότι οι προσερχόμενοι στο φορέα μας πολίτες έδειχναν περισσότερο καλυμμένοι από τις υπηρεσίες που τους προσφέρονταν. Ίσως γιατί οι ανάγκες τους ήταν πιο απλές και συγκεκριμένες , αφορούσαν κυρίως οικονομικά ζητήματα και λιγότερο τις διαπροσωπικές σχέσεις. Σήμερα οι ανάγκες έχουν αυξηθεί και διαφοροποιηθεί κατά συνέπεια και τα προβλήματα είναι πιο σύνθετα και πολύπλοκα γιαυτό και η επίλυσή τους απαιτεί πλέον διεπιστημονική προσέγγιση, από ομάδα επιστημόνων διαφορετικών ειδικοτήτων.
Είναι γεγονός ότι επιτελούμε το έργο μας ,αναζητώντας μέσα από άτυπα δίκτυα υπηρεσίες που να συμπληρώνουν αυτό το έργο και να καλύπτουν εκφρασμένες και συγκεκριμένες ανάγκες. Ωστόσο η συνεργασία μας με τους φορείς που τα εκπροσωπούν επαφίεται πολλές φορές στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και στη διάθεση των προσώπων που απασχολούνται σ’ αυτά, με συνέπεια οι παρεμβάσεις μας να μη έχουν την επιθυμητή αποτελεσματικότητα. Ένας ακόμη ανασταλτικός παράγοντας είναι η έλλειψη ευελιξίας και η παρατηρούμενη αγκύλωση στα γρανάζια της γραφειοκρατίας .
Επί πλέον η ανεπάρκεια υποστηρικτικών δομών για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (παραμελημένα ή κακοποιημένα παιδιά, μονογονεϊκές οικογένειες, μακροχρόνια ασθενείς, ΑΜΕΑ ), μας υποχρεώνουν πολλές φορές να λειτουργούμε αποσπασματικά.
Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι η απάντηση στο ερώτημα που τίθεται στη σημερινή ημερίδα για τη δημιουργία του πρωτοβάθμιου δικτύου είναι περισσότερο από ποτέ επιτακτική.
Και αυτό γιατί μέσα από ένα οργανωμένο και θεσμοθετημένο πλέον δίκτυο που θα βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές και θα έχει αξιακή υποδομή θα μπορούμε όλοι οι φορείς κατ’ αρχήν να αλληλοϋποστηριχτούμε ,να λειτουργήσουμε συλλογικά, διατηρώντας ωστόσο την υπηρεσιακή μας ταυτότητα και τους διακριτούς ρόλους μας. Θα μπορέσουμε επίσης να οργανωθούμε καλλίτερα, συμπληρώνοντας τα ελλείμματά μας και ενώνοντας τις δυνάμεις μας, ώστε να συμπράξουμε σε πιο άμεσες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις ,και πιο αναβαθμισμένες υπηρεσίες προς τους πολίτες, ιδιαίτερα δε προς τις ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες ,συμβάλλοντας έτσι στην έξοδό τους από τον κοινωνικό αποκλεισμό και στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Έχω την γνώμη ότι ανάμεσα στις ομάδες στόχου παρέμβασης αυτού του δικτύου προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην οικογένεια και κυρίως στην ενδυνάμωση και στήριξη της ,διότι μόνον όταν το κύτταρο αυτό βοηθηθεί να παραμείνει ζωντανό και υγιές, θα οπλίσει κυρίως τα νέα μέλη του με τις σταθερές εκείνες αξίες για να αντιμετωπίσουν τη σκληρή και ανταγωνιστική πραγματικότητα της ευρύτερης κοινωνίας Με αυτή την έννοια θα πρέπει να στηριχθούν περισσότερο οικογένειες που έχουν άτομα με ιδιαιτερότητες, καθώς και οι κακοποιημένες γυναίκες (συμπεριλαμβανομένων και των αλλοδαπών) στις οποίες , εκτός από την ψυχολογική υποστήριξη , θα πρέπει να τους δοθεί και η νομική, καθώς και η δυνατότητα προσωρινής στέγασης όταν διέρχονται κρίση , στη συνέχεια δε να συνδράμουμε στην εργασιακή τους αποκατάσταση.
Καθώς η πολιτισμικότητα και η εισροή οικονομικών μεταναστών είναι χαρακτηριστικά της σημερινής πραγματικότητας, οι αλλοδαποί θα πρέπει επίσης να προστεθούν στις ομάδες στόχου. Στις περιπτώσεις αυτές το δίκτυο θα συνεργάζεται με συναρμόδιους φορείς (Προξενεία, Τμήμα Αλλοδαπών και άλλους ) για την εξασφάλιση νόμιμης παραμονής τους, την ασφαλιστική τους κάλυψη και γενικά την αποκατάστασή τους .
Είναι κατανοητό ότι μέσα από τη συλλογική προσπάθεια θα μπορούμε να έχουμε μεγαλύτερη απήχηση και στο τομέα της ευαισθητοποίησης, αφύπνισης και δραστηριοποίησης για εθελοντική προσφορά εκ μέρους επιχειρηματιών συμπολιτών μας και όχι μόνον, που θα πρέπει να αποτελέσει μια σημαντική δράση αυτού του δικτύου . Για παράδειγμα – μέσω του δικτύου- ίσως ευαισθητοποιηθούν περισσότερο οι επιχειρηματίες για τη δωρεάν παραχώρηση καταλύματος στις μικρές η μεγάλες μονάδες που διαθέτουν προκειμένου να φιλοξενηθούν προσωρινά οι προαναφερόμενες ομάδες αλλοδαπών και όχι μόνον, κατά την περίοδο της διερχόμενης κρίσης.
Δια του τρόπου αυτού ακόμη θα αναδειχθεί το κοινωνικό πρόσωπο της τοπικής μας κοινωνίας και προς τα άτομα εκείνα που επιλέγουν το νησί μας για διακοπές και ενδεχομένως κατά την διάρκειά τους να ανακύψει κάποιο πρόβλημα.
Δεν νοείται ένας τόπος που φιλοδοξεί να ανεβάσει τον πήχη του ως τουριστικός προορισμός στις παρεχόμενες υπηρεσίες του να μην περιλαμβάνει και μέτρα κοινωνικού χαρακτήρα.
Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η Κοινων. Πρόνοια σε θεσμικό επίπεδο είναι η απόκριση της κοινωνίας στις ανάγκες των αναξιοπαθούντων, όπως και αν αυτοί και αυτές ορίζονται σε κάθε εποχή.
Σε ατομικό επίπεδο είναι η έκφραση του συναισθήματος του αλτρουισμού , που βρίσκεται σε κάθε άνθρωπο, ανάλογα με την καλλιέργειά του και τις κοινωνικές συνθήκες κάτω από τις οποίες ζει. Αυτό ακριβώς το αίσθημα είναι που τον κάνει ΑΝΘΡΩΠΟ !!
ΚΕΡΚΥΡΑ 30-5-2009
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΑΡΥΔΗ
ΚΟΙΝΩΝ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ
ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ Δ/ΝΣΗΣ
ΚΟΙΝΩΝ. ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΝΑΚ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.- Ιωάννη Μαστρογιάννη : «Ιστορία Κοινωνικής Πρόνοιας»
2.- Πέτρου Σταθόπουλου : « Κοινωνική Πρόνοια : Μια γενική θεώρηση »
3.- Υπόμνημα προτάσεων της Δ/νσης Κοινων. Πρόνοιας με αφορμή το επιχειρησιακό σχέδιο για μερική απασχόληση. Φεβρουάριος 2007.
Κέρκυρα: 17-9-2008
αριθ.Πρωτ. Δ.Υ
Ενταύθα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου